اکولایزر چیست؟

اکولایزر یکی از جذاب ترین و کاربردی ترین ابزار میکس و ویرایش صدا است که هم به صورت سخت افزاری و هم به صورت نرم افزاری موجود می باشد. در واقع اکولایزر این امکان را برای شما فراهم می کند تا بخش های خاصی از طیف فرکانسی را برش دهید یا بر اساس نیاز آنها را تقویت یا تضعیف کنید. این ابزار پر کاربرد در فرایند تولید یک آهنگ دو نقش مهم را ایفا می کند. این نقش ها عبارتند از ساخت تنالیته های جدید و کمک برای اصلاح صداها و مشکلات صوتی که در طول ضبط رخ می دهد. البته توجه کنید که شما باید همواره درصدد انجام یک ضبط صحیح و بدون مشکلات مربوط به آن باشید؛ چرا که اکولایزر تنها برای برطرف کردن مشکلات جزئی قابل استفاده است، خصوصا انهایی که به هنگام ضبط امکان گریز از آنها وجود ندارد. هر میزان که شرایط آکوستیکی استودیوی شما بهتر باشد و Bass و Treble دقیق تر باشند، فرایند اکولایز کردن دقیق تر و موثر تر انجام خواهد شد.

تمام اکولایزر های حرفه ای دارای دو پارامتر تحت عنوان Low-Cut و High-Cut هستند و همان طور که از اسم آنها پیداست، برای کاهش سطح فرکانس های تشدید شده و بالا، در ابتدا و انتهای بازه فرکانسی مورد استفاده قرار می گیرد و بر روی فرکانس های میانی تاثیری ندارند. High-Cut برای اصلاح لبه های تیز فرکانسی و کاهش سطح فرکانس های بالا و “هیس” ها کاربرد دارد؛ در حالی که Low-Cut به منظور کاهش سطح بیس های عمیق و اصلاح صداهای ناشی از ارتعاشات کف زمین استفاده می شود. میکسرهای معمولی نیز این قابلیت را دارا هستند و فیلتر Low-Cut در بازه ۸۰ تا ۱۰۰ هرتز و فیلتر High-Cut در بازه ۱۰ تا ۱۲ کیلوهرتز در آنها قابلیت اعمال دارند.

غالبا اکولایزر ها دارای درجه بندی مشخص و با قابلیت های متغیر می باشند و نمودار آنها بر روی دو محور فرکانس ها و کنترل سطح نمایش داده می شوند. فرکانس های میانی در حالت ها و اشکال گوناگون امکان تغییر دارند و می توان آنها را تضعیف یا Boost کرد. فیلتر Low-Shelf تمام فرکانس های پایین تر از نقطه قرارگیری خود برش می زند و حذف می کند یا تقویت و Boost می نماید. این فرایند در اکولایزر های دیجیتال با یک نسبت خاص اتفاق می افتد، در حالی که در اکولایزر های دارای مدار آنالوگ همیشه یک شیب بین محدوده ای که فیلتر اعمال شده، و محدوده ای که نیاز به تغییر ندارد، به وجود می آید. نکته مهمی که باید به آن توجه کرد این است که شیب فیلتر نباید فرکانس های مجاور که در وضعیت درستی قرار دارند را تغییر دهد. در حالت معمول یک اکولایزر دیاگرامی به شکل یک فلات دارد.

اکولایزر پارامتریک نیز ابزاری است که با استفاده از آن فرکانس ها بسیار دقیق تر و جذاب تر از قبل تغییر می کنند؛ چرا که با استفاده از آن Cut و Boost کردن در طیف فرکانسی انتخاب شده، با حساسیت و دقت بیشتری انجام می شود و فرکانس های اطراف کمتر تحت الشعاع قرار می گیرند. با اکولایزر پارامتریک این امکان وجود دارد تا برامدگی های گرافیکی که در نمودار فرکانسی مشهود هستند را با فیلتری زنگوله شکل به حالتی مطلوب تبدیل کرد تا موزیک شما پاسخگویی فرکانسی خطی داشته باشد و نمودار سطح فرکانسی شکلی موزون و هماهنگ را از فرکانس ها به نمایش بگذارند. با قرار دادن یک کنترلر Gain می توان متوجه شد که سطح فرکانس ها پس از Boost و Cut کردن چقدر بهبود یافته است. به طور کلی یک اکولایزر پارامتریک دارای سه کنترل اصلی می باشد. یک کنترل برای انتخاب محدوده فرکانسی که نیاز به تغییر دارد؛ یک کنترل برای کم یا زیاد کردن میزان Gain محدوده فرکانسی انتخاب شده و تنظیم آن؛ و کنترل آخر برای اینکه انتخاب کنید که محدوده ای که فرکانس آن تغییر می کند تا چه حد فرکانس های اطراف خود را تغییر دهد. در واقع کنترل سوم میزان باز یا بسته بودن و به طور کلی شیب قله فرکانسی را تعیین می کند.

یک تکنیک بسیار رایج برای کاهش فرکانس های مزاحم و Cut کردن آنها از دامنه فرکانسی وجود دارد که بسیار کاربردی می باشد. برای اجرای این تکنیک ابتدا می بایست یک فرکانسی که در نزدیکی فرکانس صدای مزاحم قرار دارد را انتخاب کنید و یک Bandwidth نسبتا باریک در آن فرکانس درست کنید. سپس Gain را افزایش دهید تا مطمئن شوید که فرکانس و صدا را به درستی انتخاب کرده اید؛ در غیر این صورت با کمی جابجایی در آن محدوده فرکانس دقیق را پیدا خواهید کرد. بعد از پیدا کردن صدای مزاحم، Gain را کاهش دهید تا آن صدا قطع شود. با توجه به اینکه هنگام انتخاب این فرکانس یک Bandwidth باریک و نازک باز کرده اید، با کاهش آن تغییری در فرکانس های مجاور به وجود نمی آید.

اکولایزر های آنالوگ عامل اصلی تغییر فاز هستند و پیامد و نشانه خروجی آنها این است که بسامد فرکانسی برخی هارمونیک ها در آنها، اندکی بیشتر از دیگر اکولایزر ها می باشد. این تغییر فاز ها قابل شنیدن هستند و برای دستیابی به نتیجه نهایی به ما کمک می کند. در واقع شخصیت صوتی که از اکثر اکولایزر های حرفه ای دریافت می کنیم حاصل ترکیبی از، فیلترهای اعمال شده، تغییر فاز موجود و دیستورشن های ظریفی است که توسط مدار اعمال می شوند.

اکولایزر های آنالوگ و همتایان دیجیتالی آنها را نمی توان به عنوان اکولایزر های خطی مورد استفاده قرار داد. با این حال، این امکان برای اکولایزر های دیجیتال وجود دارد تا طوری طراحی شوند که هیچ تغییر فازی نداشته باشند؛ این اکولایزر ها تحت عنوان اکولایزر های خطی یا Phase Equalizers شناخته می شوند. ممکن است این اکولایزر ها برای استفاده به جای همتایان آنالوگ یا دیجیتال خود گزینه خوبی نباشند، اما می توانند برای فرایند مسترینگ و برنامه ها و موارد خاص دیگر کاملا مفید باشند.

اکولایزر گرافیکی عضو دیگری از خانواده اکولایزر ها است؛ مجموعه ای از فیلترها که در فواصل منظم طیف فرکانسی قرار گرفته اند. اکولایزر های گرافیکی این قابلیت را به شما می دهند تا هر تعداد نقاط مورد نیاز برای اعمال فیلتر روی صدا در اختیار داشته باشید و هر نقطه را به صورت دقیق روی میزان دلخواه خود فیکس کنید. این اکولایزر در نهایت دارای یک یا چند منحنی می باشد که نمایانگر تغییرات اعمال شده بر روی فرکانس ها است. بعضی از این اکولایزر های گرافیکی دارای گزینه ای هستند که وضعیت قبل از انجام اکولایز و وضعیت بعد از آن را به شما نشان می دهد تا با مقایسه وضعیت فرکانس ها تصمیم گیری درست تری نسبت به مقادیر وارد شده داشته باشید.

با تمام این توصیفات، پیشنهاد می شود تا از اکولایزر به عنوان ابزاری برای ترمیم صدا و رفع مشکلات کلی ضبط استفاده نکنید. کمی توجه بیشتر به شرایط آکوستیکی اتاق ضبط و همچنین پیدا کردن نقطه بهینه برای قرارگیری میکروفون، به شما کمک می کند تا کیفیت ضبط خود را ارتقا دهید. همچنین رعایت نکات فوق باعث می شود تا نیاز کمتری به اکولایزر داشته باشید و زمان کمتری را برای کار کردن با آن صرف کنید. توجه داشته باشید که همواره دریافت بهترین صدای ممکن از منبع صوتی بهتر از تلاش برای بهبود کیفیت صدای دریافتی است.